Het komt steeds vaker voor dat wensouder(s) gebruik maken van een donor om hun kinderwens te vervullen. In Nederland worden twee categorieën donoren onderscheiden. De eerste categorie is de zogenoemde B-donor of kliniek donor. Dit is een voor de wensouder(s) onbekende, maar geregistreerde donor via een Nederlandse vruchtbaarheidskliniek. De tweede catogorie is de zogenoemde C-donor of contactdonor wie een bekende donor van de wensouder(s) is. De bekende donor kan bijvoorbeeld een goede vriend of kennis van de wensouder(s) zijn. Wanneer de wensouder(s) kiezen voor een donor via een Nederlandse vruchtbaarheidskliniek dan is de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting van toepassing. In deze wet staan regels over het bewaren en geven van informatie over donoren. Als wensouder(s) kiezen voor een bekende donor en de inseminatie niet via een kliniek, maar via zelfinseminatie plaatsvindt, gelden de regels in de Wet donorgegevens en kunstmatige bevruchting niet. De wensouder(s) dienen dan samen met de bekende donor afspraken te maken in een donorovereenkomst. Wanneer sprake is van een bekende donor kunnen ook vragen ontstaan over de rol van de bekende donor bij het kind. Een goed opgestelde donorovereenkomst is dan ook onmisbaar.
In dit artikel worden belangrijke tips en aandachtspunten besproken voor het opstellen van een donorovereenkomst tussen wensouders en een bekende donor. Een donorovereenkomst blijft echter maatwerk, waardoor het voor elk specifiek geval verstandig is om een gespecialiseerde familierechtadvocaat in te schakelen bij het opstellen van een donorovereenkomst. De specialisten van Advocaten Familie- & Erfrecht kunnen en zijn graag bereid u hierbij verder te helpen.
9 tips voor het opstellen voor een donorovereenkomst
Tip 1: Tijdstip maken donorovereenkomst
Zorg dat de donorovereenkomst is opgesteld en getekend door zowel de wensouder(s) als de donor, alvorens het proces van inseminatie plaatsvindt. Het is belangrijk om voorafgaand aan het traject duidelijke afspraken te maken, zodat daar later bij de zwangerschap of de geboorte geen geschillen over ontstaan.
Tip 2: Maak in de donorovereenkomst afspraken over de verschillende fasen
Maak afspraken over de verschillende fasen die partijen moeten doorlopen. Het is verstandig om afspraken te maken over de fase voorafgaand en tijdens de inseminatie, na de inseminatie / voor de geboorte en na de geboorte. Voor de fase voorafgaand / tijdens de inseminatie kunnen onder andere afspraken worden gemaakt over de termijn waarbinnen de inseminatie moet plaatsvinden. Voor de fase na de inseminatie / voor de geboorte kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over de levensstijl en gezondheid van de wensmoeder of de rol van de donor tijdens de zwangerschap. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de vraag of de donor betrokken zal zijn bij de echo’s en medische afspraken?
Tip 3: Maak afspraken over de kosten van het donortraject
Bespreek de kosten van het donortraject en maak daarover afspraken. Wie draagt welke kosten? Denk hierbij bijvoorbeeld aan reis- en parkeerkosten voor onder andere afspraken bij een arts, kosten voor medische onderzoeken of kosten voor het inwinnen van juridisch advies.
Tip 4: Neem de intentie op in de donorovereenkomst
Het opstellen van een donorovereenkomst dwingt partijen om goed na te denken over de intentie van het aangaan van de donorovereenkomst. Het is dan ook aan te raden om deze intentie duidelijk vast te leggen in de donorovereenkomst. Mocht er in de toekomst een juridische procedure worden gevoerd, dan is het voor de rechter duidelijk op welke wijze partijen de gevolgen van de donatie hebben bedoeld. De rechter kan eventuele geschillen dan zo veel mogelijk in lijn met de bedoeling van partijen oplossen.
Tip 5: Maak in de donorovereenkomst afspraken over de familierechtelijke betrekking
Maak afspraken over welke partijen in een familierechtelijke betrekking tot het kind komen te staan. Wie wordt juridisch ouder? Wie verkrijgt het ouderlijk gezag? Een kind kan in Nederland maximaal twee juridische ouders hebben en er kunnen ook maar maximaal twee personen worden belast met het ouderlijk gezag over het kind. Het is belangrijk om hier van tevoren over na te denken.
Tip 6: Besteed in de donorovereenkomst aandacht aan de rol van de donor
Beschrijf in de donorovereenkomst zo uitgebreid mogelijk hoe de rol van de donor in het leven van het kind eruit komt te zien. Denk hierbij bijvoorbeeld aan afspraken over de frequentie van eventueel contact tussen het kind en de donor, hoe het kind de donor zal aanspreken of afspraken over of de donor bij speciale gelegenheden van het kind, zoals verjaardagen, aanwezig mag zijn.
Tip 7: Maak in de donorovereenkomst afspraken over de voorlichting van het kind
Bespreek de wijze waarop het kind wordt voorgelicht over zijn/haar ontstaansgeschiedenis en maak hierover duidelijke afspraken in de donorovereenkomst. Op basis van internationale verdragen heeft een kind recht op informatie over zijn/haar afstamming (artikel 7 en 8 IVRK en artikel 8 EVRM). De donor dient zich ervan bewust te zijn dat op enig moment zijn identiteit aan het kind bekend kan worden gemaakt. Ook is het aan te raden om afspraken te maken over wie het intiatief kan nemen om het contact tussen het kind en de donor tot stand te brengen. Of hierover overleg tussen partijen en/of toestemming voor nodig is en op welke wijze het contact tot stand kan worden gebracht.
Tip 8: Neem in de donorovereenkomst op of sprake is geweest van juridische bijstand
Leg in de donorovereenkomst vast of en zo ja wie, juridische bijstand heeft gehad bij het opstellen van de donorovereenkomst. Mocht één van partijen er namelijk voor kiezen om zich niet (juridisch) te laten adviseren met betrekking tot de donorovereenkomst, dan is het van belang vast te leggen dat hij/zij de (juridische) gevolgen van de donorovereenkomst overziet en begrijpt. Een partij kan dan later niet met succes een beroep doen op het feit dat hij/zij de inhoud en de gevolgen van de donorovereenkomst niet heeft begrepen.
Tip 9: Maak in de donorovereenkomst afspraken over kinderalimentatie
Maak afspraken over een eventuele verplichting van de donor tot betaling van kinderalimentatie. In de jurisprudentie zijn uitspraken te vinden, waarin een bekende zaaddonor met family life alsnog kinderalimentatie moest betalen. Ook is het belangrijk dat uit de donorovereenkomst duidelijk volgt dat sprake is van een donor en niet van een verwekker. Voor de verwekker geldt namelijk, in het geval een kind geen tweede juridische ouder heeft, een wettelijke alimentatieverplichting. Deze wettelijke alimentatieverplichting geldt daarentegen in beginsel niet voor de donor.
