De Hoge Raad heeft onlangs (opnieuw) beslist dat een gift besloten kan liggen in een samenstel van rechtshandelingen (Hoge Raad 21 februari 2025, ECLI:NL:HR:2025:316).
Relevantie van de gift bij de afwikkeling van de erfenis
Erflaatster, moeder van een zoon en dochter, had tijdens haar leven een villa in eigendom overgedragen aan haar zoon voor fl. 459.500,00, onder voorbehoud van een recht van gebruik en bewoning. Erflaatster heeft tien jaar later afstand gedaan van dit recht. In de leveringsakte hebben erflaatster en haar zoon de koopsom omgezet in een geldlening. Daarbij hebben zij afgesproken dat de zoon geen rente is verschuldigd over de lening. Evenmin geldt een aflossingsplicht. De hoofdsom en het restant zijn wel te allen tijde opeisbaar. Een aantal jaar later komt erflaatster te overlijden. In haar laatste testament is haar zoon tot enig erfgenaam benoemd. De dochter is onterfd en beroept zich op haar legitieme portie. Bij de bepaling van de omvang van haar legitieme portie stelt de dochter zich op het standpunt dat moeder een gift heeft gedaan aan haar zoon, door middel van de transacties ter zake de villa.
Gift en samenstel van rechtshandelingen
De zoon stelt dat hij de lening aan zijn moeder heeft verrekend met een vordering die hij op moeder zou hebben en dat er dus geen sprake is van een gift. De dochter meent daarentegen dat sprake is van een gift die ligt besloten in een samenstel van rechtshandelingen ten aanzien van de transactie van de woning. Het samenstel van rechtshandelingen zou bestaan uit de verkoop tegen een te lage prijs, de omzetting van de koopprijs in een lening zonder rente en aflossing, en verrekening van de lening met niet-bestaande schulden van zoon aan moeder. De verrekening zou volgens de dochter een schijnconstructie zijn. Het hof oordeelde dat geen sprake was van een gift (hof Den Haag 8 augustus 2023, ECLI:NL:GHDHA:2023:1494).
Een gift die meedoet bij de legitieme portie?
De Hoge Raad overweegt dat een gift besloten kan liggen in een samenstel van rechtshandelingen. Het hof had het betoog van de dochter over de schijnconstructie (de verrekening met een niet bestaande schuld) niet betrokken bij de beantwoording van de vraag of er sprake was van een gift. Het hof had dit volgens de Hoge Raad wel moeten doen, omdat een gift besloten kan liggen in het samenstel van rechtshandelingen ten aanzien van de villa. De Hoge Raad vernietigt het arrest van het hof Den Haag en verwijst de zaak naar hof Amsterdam.
Giften en de erfenis
Bij de afwikkeling van een erfenis is het van belang om eventuele giften goed in kaart te brengen, omdat deze een rol kunnen spelen bij de legitieme portie en – als de gift moet worden ingebracht – bij de verdeling van een erfenis. Een gift kan besloten liggen in één of meer handelingen. Ook in een niet-handelen kan een gift zijn besloten. De Hoge Raad heeft nogmaals bevestigd dat een gift ook besloten kan liggen in een samenstel van rechtshandelingen.
