“Grijze tsunami over Limburg”, zo kopte het nieuwsmagazine Horizon van De Limburger op zaterdag 20 maart 2021. Het artikel is het eerste deel van een vierluik over de vergrijzing die in Limburg in rap tempo intreedt. In 2035 is bijna een op de drie Limburgers 65 jaar of ouder, tegen een op de vier mensen in de rest van Nederland. In het vierluik in De Limburger zullen diverse effecten van de vergrijzing worden behandeld, bijvoorbeeld op de zorg en de arbeidsmarkt. Een onderwerp dat mijns inziens in dit vierluik ontbreekt, betreft het eveneens groeiend aantal kwetsbare ouderen en het daarmee toenemend risico op financieel ouderenmisbruik.
Uit eerder onderzoek is gebleken dat er op dit moment minimaal 30.000 gevallen van financieel misbruik van ouderen per jaar in Nederland bestaan. Met de substantiële groei van het aantal kwetsbare ouderen, is mijn verwachting dat dit aantal zal gaan stijgen.
Rechtbank Limburg veroordeelt huishoudster voor financieel ouderenmisbruik
Dat financieel ouderenmisbruik ook in Limburg helaas actueel is, blijkt wel uit de krantenkop die 10 dagen later (op 30 maart 2021) op de voorpagina van De Limburger verscheen: “werkster stal fortuin van 92 jarige.” In die zaak had een 92- jarige man zijn huishoudster een algehele notariële volmacht verleend. De huishoudster had zich binnen een half jaar circa 2 ton van de bankrekeningen van de man toegeëigend. De huishoudster is strafrechtelijk vervolgd wegens verduistering en is op 26 maart 2021 door de rechtbank Limburg veroordeeld tot terugbetaling van de onttrokken gelden, naast een gevangenisstraf van 12 maanden. De rechtbank Limburg overwoog dat juist de verstrekkendheid van de bevoegdheden die de vrouw op grond van de volmacht kreeg, maakte dat zij zich bij gebruikmaking van die bevoegdheden altijd moest laten leiden door de belangen van de man. Dat laatste had de vrouw allesbehalve gedaan. Zij had zich nagenoeg het gehele vermogen van de man toegeëigend en het geld onder andere uitgegeven aan een nieuwe keuken, een parkeerplaats en hekwerk bij haar woning, een operatie van haar hondjes en een buikwandcorrectie voor haar dochter. De vrouw probeerde zich ondermeer te redden met de stelling dat de man de transacties goed vond, mede vanwege hun affectieve relatie. De rechtbank Limburg achtte dit ongeloofwaardig, omdat die stelling enkel op haar verklaring was gebaseerd en omdat zij de bankafschriften aan het zicht van de man had onttrokken.
Terugbrengen verdwenen vermogen in de nalatenschap
De Limburgse strafrechter heeft in deze zaak aldus gelukkig achteraf corrigerend opgetreden. Mijn ervaring als erfrechtadvoccaat is dat het in veel gevallen van financieel ouderenmisbruik niet tot een strafrechtelijke vervolging leidt. Dat wil echter niet zeggen dat het dan niet mogelijk is om de gevolgen van het financieel ouderenmisbruik ongedaan te maken. Het als gevolg van het misbruik verdwenen vermogen kan in veel gevallen door een advocaat erfrecht worden teruggebracht ten behoeve van de rechthebbende.
Erfrechtadvocaat kan afgifte informatie afdwingen
Financieel ouderenmisbruik blijft tijdens leven helaas vaak verborgen. Het zijn vaak de erfgenamen die het misbruik ontdekken. Ook de erfgenamen hebben echter diverse civielrechtelijke mogelijkheden om na het overlijden van de rechthebbende degene die financieel misbruik heeft gemaakt van de oudere aan te pakken en het geld terug te vorderen. Erfgenamen hebben als rechtsopvolgers onder algemene titel allereerst recht op de administratie en stukken van de overledene. Zij kunnen ook bij banken en bijvoorbeeld de belastingdienst stukken opvragen van de overledene. Op deze manier lukt het vaak om het vermogensverloop te reconstrueren en komt misbruik aan het licht. Als informatie niet vrijwillig wordt verstrekt, kan een erfrechtadvocaat vaak afgifte van informatie en stukken afdwingen.
Rekening en verantwoording afleggen aan erfgenamen
Parallel aan het verzamelen van informatie kunnen erfgenamen onder omstandigheden rekening en verantwoording vragen van degene die het beheer over het vermogen heeft gevoerd. Een verplichting tot het afleggen van rekening en verantwoording kan voortvloeien uit de wet, een rechtshandeling of het ongeschreven recht. Wettelijke en contractuele rechten op rekening en verantwoording gaan in beginsel over op erfgenamen. Een recht op rekening en verantwoording dat is gebaseerd op ongeschreven recht, kan onder andere door erfgenamen worden ingeroepen als er sprake is geweest van misbruik van omstandigheden, wanneer er handelingen zijn verricht waarmee degene die het beheer heeft gevoerd zichzelf heeft bevoordeeld of als er sprake is van een afwijkend uitgavenpatroon. Het komt regelmatig voor dat rekening en verantwoording niet vrijwillig wordt afgelegd. Een in het erfrecht gespecialiseerde advocaat kan het afleggen van rekening en verantwoording afdwingen, als daartoe een verplichting bestaat.
Strategiebepaling advocaat erfrecht
Nadat zoveel mogelijk duidelijkheid is ontstaan over de feitelijke gang van zaken kan een erfrechtadvocaat de verdere aanpak bepalen. Er zijn meerdere juridische ankers waarvoor de erfrechtadvocaat kan gaan liggen, die ook nog gecombineerd kunnen worden. Vorderingen tot vernietiging van schenkingen, vorderingen op grond van onrechtmatige daad en zelfs verbeurdverklaring van een aandeel van een erfgenaam in verzwegen goederen behoort tot de mogelijkheden. Op die manieren kan een in het erfrecht gespecialiseerde advocaat het verdwenen vermogen terugbrengen in de nalatenschap.
Lokale Alliantie Limburg
Voorkomen is echter nog altijd beter dan genezen. Bewustwording van de groeiende problematiek van financieel ouderenmisbruik is daarvoor de eerste stap. In Limburg is daarvoor onder meer aandacht middels de Limburgse Lokale Alliantie Financieel Veilig Ouder worden (in oprichting). De Limburgse lokale alliantie is een netwerk van private en publieke Limburgse partijen, zoals bijvoorbeeld Veilig Thuis, vertegenwoordigers van Limburgse gemeenten, vertegenwoordiges van Limburgse ziekenhuizen, thuiszorginstellingen, bewindvoerders etc. Als in het erfrecht gespecialiseerde advocaat neem ik namens onze vestiging Limburg aan de lokale alliantie in Limburg deel. Hopelijk kunnen de gebundelde krachten van deze Limburgse proffesionals een verschil gaan maken in het voorkomen van financieel ouderenmisbruik in Limburg.
