U bent gescheiden. Op grond van de echtscheidingsbeschikking betaalt u maandelijks een bedrag aan partneralimentatie. Ieder jaar indexeert u de partneralimentatie volgens de in dat jaar vastgestelde wettelijke indexering. Na een jaar of drie krijgt uw ex-echtgenoot een nieuwe partner. Er wordt veel tijd samen doorgebracht, er worden vakanties samen geboekt en een groot deel van de tijd wordt in één woning doorgebracht. Wat betekent dit voor uw onderhoudsverplichting jegens uw ex-echtgenoot?
Einde partneralimentatie bij trouwen en geregistreerd partnerschap
Op grond van artikel 1:160 BW eindigt een onderhoudsverplichting van een ex-echtgenoot op het moment dat de onderhoudsgerechtigde in het huwelijk treedt, een geregistreerd partnerschap aangaat dan wel gaat samenleven met een ander als waren zij gehuwd of als hadden zij hun partnerschap laten registreren.
Dit artikel is in zoverre duidelijk dat zodra uw ex-echtgenoot gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat, uw onderhoudsverplichting jegens hem of haar eindigt. De alimentatieverplichting eindigt van rechtswege. Een beslissing van de rechter is niet vereist.
Einde partneralimentatie bij samenwonen
De alimentatieverplichting eindigt ook automatisch als de onderhoudsgerechtigde gaat samenleven met een ander als waren zij gehuwd of als hadden zij hun partnerschap laten registreren. Het probleem hierbij is dat er vaak discussie ontstaat over de vraag of er sprake is van een dergelijke samenleving. In ieder geval is dit niet zo gemakkelijk aan te tonen als een huwelijk of een geregistreerd partnerschap. In de jurisprudentie is bepaald dat het artikel restrictief (behoudend) dient te worden uitgelegd. De reden hiervan is dat het eindigen van de alimentatieverplichting ingrijpend is, zeker omdat dit onomkeerbaar is. Mocht de samenleving eindigen, kan de onderhoudsgerechtigde niet opnieuw de ex-echtgenoot aanspreken voor een bijdrage in de kosten van levensonderhoud. Er kan ook geen rekening worden gehouden met bijzondere omstandigheden. De onderhoudsplicht eindigt per de datum van de samenleving. Van die ingangsdatum kan door de rechter niet worden afgeweken.
Voorwaarden samenwonen in het kader van einde partneralimentatie
Juist omdat zo moeilijk te bepalen is wanneer iemand samenleeft in de zin van artikel 1:160 BW, wordt er veel over geprocedeerd. Al deze jurisprudentie heeft geleid tot een aantal voorwaarden waaraan een samenleving in de zin van artikel 1:160 BW dient te voldoen. Zo dient er sprake te zijn van een affectieve relatie van duurzame aard, die meebrengt dat de ex-echtgenoot en de nieuwe partner elkaar wederzijds verzorgen, met elkaar samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding voeren.
Overigens is in de jurisprudentie uitgemaakt dat iemand niet met een ander kan samenleven in de zin van artikel 1:160 BW indien men nog gehuwd is. Wel kan rekening worden gehouden met de samenleving, indien zij komt vast te staan. Door de rechter kan zij in aanmerking worden genomen als een relevante omstandigheid waarmee bij de beoordeling van de behoefte van de onderhoudsgerechtigde rekening kan worden gehouden.
Bewijs samenwonen in het kader van einde partneralimentatie
Hoewel de onderhoudsplicht van rechtswege eindigt, kan het zijn dat de onderhoudsgerechtigde zich hier niet bij neerlegt en betaling blijft afdwingen (al dan niet via het LBIO of een deurwaarder) van de bestaande partneralimentatie. In dat geval is de onderhoudsplichtige aan zet en zal hij/ zij een procedure moeten starten. De onderhoudsplichtige zal in de procedure moeten stellen en, bij voldoende betwisting, bewijzen dat er sprake is van een samenleving zoals bedoeld in de wet.
In dat kader worden geregeld recherchebureaus ingeschakeld door de onderhoudsplichtige. In een beschikking van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 8 december 2020 (ECLI:NL:GHARL:2020:10222) was dit ook het geval. Uit het rechercherapport blijkt dat de vrouw (de onderhoudsgerechtigde in die zaak) gedurende de drie weken van de observatie samenwoonde. Uit onder andere verklaringen en Facebookberichten blijkt dat dit in de periode voorafgaand aan de observatie ook al zo was. Omdat de onderhoudsgerechtigde blijft betwisten dat er sprake is van een samenleving als bedoeld in de wet, neem het gerechtshof voorshands aan dat er sprake is van een samenleving op grond van artikel 1:160 BW. De onderhoudsgerechtigde krijgt de gelegenheid om tegenbewijs te leveren om dit te ontkrachten. Uiteindelijk is in deze zaak de onderhoudsgerechtigde aan zet om aan te tonen dat ze niet samenwoont op grond van artikel 1:160 BW. Voorafgaand hieraan heeft de onderhoudsplichtige echter al de nodige kosten voor onder meer het rechercherapport moeten maken.
Afspraken over samenwonen en partneralimentatie in echtscheidingsconvenant
Hoe kunt u nou voorkomen dat u straks als ex-echtgenoten in een strijd verzeild raakt, waarbij zelfs een recherchebureau dient te worden ingeschakeld? In een echtscheidingsconvenant mag u afspraken maken die afwijken van artikel 1:160 BW.
Het is mogelijk af te spreken dat de onderhoudsgerechtigde gedurende een bepaalde periode kan samenleven met een ander zonder dat daaraan gevolgen worden verbonden ten aanzien van de partneralimentatie. Een andere mogelijkheid is om de alimentatieplicht gedurende die tijd op te schorten of te matigen. Evident is dat de onderhoudsverplichting in ieder geval niet definitief eindigt. Als voorwaarde kan worden gesteld dat de onderhoudsgerechtigde voorafgaand aan het moment van samenwonen, het voornemen hiertoe kenbaar maakt aan de onderhoudsplichtige en de onderhoudsplichtige ook op de hoogte stelt van de ingangsdatum van de samenleving. Voorts kunnen afspraken gemaakt worden over wat nu precies verstaan wordt onder ‘samenleven’. Indien de samenleving na de overeengekomen periode nog stand houdt, eindigt de onderhoudsverplichting wel definitief. Met dergelijke afspraken worden beide partijen gediend. De onderhoudsplichtige heeft baat bij duidelijkheid en eerlijkheid. De onderhoudsgerechtigde heeft er baat bij dat de onderhoudsplicht niet direct eindigt indien er wordt getracht een nieuwe relatie, en daarmee een nieuw leven, op te bouwen.
Sta stil bij mogelijk toekomstig samenwonen bij het maken van afspraken over partneralimentatie
In het kader van een echtscheiding is het dus goed om stil te staan bij wat er in de toekomst kan gebeuren. Door dit te doen en duidelijke afspraken te maken, kunnen geschillen in de toekomst over of de onderhoudsgerechtigde nu wel of niet samenleeft op grond van artikel 1:160 BW wellicht worden voorkomen.
