Bij het lezen van de updates van de rechtbanken, afdeling familierecht, stuitte ik op een uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant van 23 juni 2023. Het betreft een echtscheidingsprocedure, waarbij partijen gebruik hebben gemaakt van de pilot procedure gezamenlijke toegang ouders (hierna te noemen: ‘PGTO’). Deze pilot loopt bij de Rechtbank Oost-Brabant en de Rechtbank Den Haag. In deze bijdrage licht ik deze pilot toe.
Casus: scheiden en kinderen
Maar eerst, de casus. De partijen die het betreft zijn gehuwd onder het sluiten van huwelijkse voorwaarden. Tijdens het huwelijk zijn twee minderjarige kinderen geboren. Partijen hebben de rechtbank verzocht om de echtscheiding uit te spreken en hebben de gevolgen van de echtscheiding in onderling overleg, door middel van PGTO, geregeld. De overeenstemming is vervolgens vastgelegd in een door beide partijen ondertekend proces-verbaal. Partijen hebben de rechtbank verzocht de afspraken die in het proces-verbaal zijn vastgelegd, op te nemen in de beschikking en te beslissen conform de door partijen gemaakte afspraken. En zo geschiedde.
Scheiden met de pilot
De procedure gezamenlijke toegang ouders verdient nadere toelichting. Deze pilot is in het leven geroepen per 1 april 2021 en geldt nog tot 1 oktober 2023. De procedure is bedoeld voor ouders met kinderen jonger dan 18 jaar die uit elkaar gaan of al uit elkaar zijn en samen de onderwerpen waarover zij het niet eens zijn, door middel van een in gezamenlijkheid in te vullen deelnameformulier, aan de rechter voorleggen. Ouders dienen dus als doel te hebben er gezamenlijk uit te komen. Complexe juridische, financiële of persoonlijke kwesties zijn dus niet geschikt voor PGTO. Er zijn slechts enkele onderwerpen die hen nog verdeeld houden en waarvan de verwachting gerechtvaardigd is dat dit met een snelle tussenkomst van de rechter lukt. PGTO heeft als doel om te voorkomen dat familierechtelijke geschillen tussen ouders met minderjarige kinderen verergeren. De rechtbank bespreekt in PGTO in beginsel slechts de volgende onderwerpen:
- het gezag;
- de hoofdverblijfplaats van de kinderen;
- de zorg- of omgangsregeling;
- de informatieregeling;
- de kinderalimentatie;
- de partneralimentatie;
- het voortgezet gebruik van de woning en de gebruiksvergoeding;
- het huurrecht;
- de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap en eenvoudige gemeenschap.
Van partijen wordt verwacht dat zij samen met hun advocaten al hebben gepoogd afspraken te maken. Daar waar het niet gelukt is om tot concrete afspraken te komen, kunnen partijen duidelijke vragen op een van de voornoemde onderwerpen bij de rechtbank voorleggen. Ter zitting onderzoekt de rechter actief wat de ouders en hun kinderen nodig hebben om tot een einde van hun ouderschapsconflict te komen. Dit kan bijvoorbeeld zijn het begeleiden van schikkingsonderhandelingen, het geven van een voorlopig oordeel, het verwijzen naar hulpverlening of het geven van een beslissing. Vervolgens worden de afspraken die gemaakt zijn vastgelegd in een proces-verbaal of beschikking. De afspraken zijn voor beide partijen bindend. Indien partijen er nog niet volledig uitkomen, dan zal de rechter kijken of hij partijen nog kan begeleiden in het vervolgtraject en bezien welke concrete stappen partijen nog moeten zetten om tot overeenstemming te komen.
Verschil met echtscheidingsmediation
Naast PGTO zijn er nog andere manieren om op constructieve wijze de echtscheiding te regelen. Dat wil zeggen, in onderling overleg zonder procedure. In een mediation maken partijen, onder begeleiding van een mediator, afspraken met elkaar, over (de gevolgen van) een echtscheiding. De mediator is onafhankelijk, zodat partijen zelf het proces bepalen. Ook is het mogelijk “viergesprekken” te voeren, waarbij partijen samen met hun advocaten gesprekken voeren om de gevolgen van de echtscheiding te bespreken. PGTO voegt aan voornoemde mogelijkheden als het ware toe dat partijen die het samen niet eens worden over een of meerdere overlegpunten, de rechter om hulp kunnen vragen. In tegenstelling tot een mediator / advocaat kan de rechter immers wel definitief een knoop doorhakken.
Hoe nu verder met de pilot bij echtscheiding?
Zoals hierboven vermeld loopt de pilot nog tot 1 oktober 2023. Uit de uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant van 23 juni 2023 volgt dat partijen met succes de procedure gezamenlijke toegang ouders hebben doorlopen. Of deze pilot verder wordt uitgewerkt tot een standaardprocedure? Dat dienen we nog te bezien. Mijns inziens draagt het bij aan een goede onderlinge verstandhouding van ouders na scheiding. Door in een vroegtijdig stadium het overleg met elkaar te zoeken en afspraken met elkaar te maken, worden conflicten in de toekomst mogelijk voorkomen. Ik ben in ieder geval voorstander! Weten of jouw situatie in aanmerking komt voor een van voornoemde vormen van overleg scheiden? Neem gerust contact met ons op.
