In de huidige samenleving gaan partners steeds vaker samenwonen zonder dat zij met elkaar in het huwelijksbootje stappen of een geregistreerd partnerschap met elkaar aangaan. In zo’n situatie is het voor deze samenwoners belangrijk om een samenlevingscontract op te (laten) stellen voordat ze daadwerkelijk gaan samenwonen. Toch gebeurt dat niet altijd. Dat kan bijvoorbeeld tot discussie leiden wanneer de ene partner gedurende de samenwoning geld investeert in de woning van de andere partner en de samenleving uiteindelijk verbroken wordt.
Recht op vergoeding van de investering bij gehuwden en geregistreerd partners?
Wanneer partners met elkaar gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap met elkaar zijn aangegaan, dan bepaalt de wet in artikel 1:87 lid 1 BW dat wanneer een echtgenoot een schuld laat voldoen in verband met een tot zijn eigen vermogen behorend goed door de andere echtgenoot – zoals wanneer de andere echtgenoot de verbouwingskosten van de woning van de ene echtgenoot voldoet – deze andere echtgenoot recht heeft op vergoeding van de door hem voldane schuld. In zo’n geval bepaalt de wet dat op de echtgenoot (of geregistreerd partner) van wie de woning is de plicht rust om aan de investerende echtgenoot (of geregistreerd partner) een vergoeding te voldoen.
Recht op vergoeding van de investering bij samenwoners met samenlevingscontract?
Als er sprake is van samenwoners, is artikel 1:87 BW niet rechtstreeks van toepassing. Dit artikel geldt enkel voor gehuwden en geregistreerd partners. Wel kunnen samenwoners ervoor kiezen om in hun samenlevingscontract op te nemen dat artikel 1:87 BW – en daarmee de wettelijke regeling voor vergoedingsrechten die geldt voor gehuwden en geregistreerd partners – van overeenkomstige toepassing is. In zo’n geval zorgt de samenlevingsovereenkomst er in feite voor dat de ene echtgenoot alsnog aan de andere echtgenoot een vergoeding verschuldigd is. Ontbreekt zo’n bepaling in de samenlevingsovereenkomst, dan is artikel 1:87 BW niet van toepassing, en geldt hetgeen in de volgende paragraaf wordt beschreven.
Recht op vergoeding van de investering bij samenwoning zonder samenlevingscontract?
Wanneer samenwoners geen samenlevingscontract opgesteld hebben, ligt het een stuk ingewikkelder. Onze hoogste rechtsinstantie, de Hoge Raad, heeft op 10 mei 2019 een uitspraak gedaan waaruit blijkt dat artikel 1:87 BW niet van toepassing is op samenwoners (ECLI:NL:HR:2019:707). Alleen dat wat de partners met elkaar zijn overeengekomen in het kader van hun samenleving is bepalend voor het antwoord op de vraag of de investerende partner aanspraak kan maken op een vergoeding. En als er geen samenlevingscontract gesloten is tussen de samenwoners, dan zullen over het vergoedingsrecht waarschijnlijk ook tijdens de samenleving geen afspraken zijn gemaakt door de samenwoners.
De enige juridische mogelijkheid die in zo’n geval overblijft, is de mogelijkheid van het vorderen van een schadevergoeding door de investerende partner op grond van ongerechtvaardigde verrijking. De ongerechtvaardigde verrijking is geregeld in artikel 6:212 BW. Wel is daarvoor nodig dat de partner met de eigen woning is verrijkt ten koste van de investerende partner. Dus enkel wanneer – in dit geval – de woning meer waard geworden is door de verbouwingskosten die door de investerende partner zijn voldaan, zal een beroep op ongerechtvaardigde verrijking slagen. In het geval waarover de Hoge Raad moest oordelen, was hiervan geen sprake; in de procedure was namelijk door de investerende partner niet gesteld noch gebleken dat er sprake was van een verrijking aan de kant van de partner met eigen woning.
Advies
Het belangrijkste advies dat aan samenwoners kan worden gegeven is om ervoor te zorgen dat er voor aanvang van de samenleving goede afspraken op papier worden gezet. Dit kan een heleboel ellende voorkomen bij het verbreken van de samenleving. Bent u samenwoner en heeft u geïnvesteerd in een goed van uw (ex-)partner zonder dat daarvoor vergoedingsrechten tussen u en uw (ex-)partner zijn afgesproken, neem dan contact op met ons kantoor.
