Termijnen in het kader van de legitieme portie

Het is van belang goed op de hoogte te zijn van de wettelijke termijnen in het kader van de legitieme portie. Een gespecialiseerd erfrechtadvocaat kent deze termijnen uiteraard goed. In deze bijdrage zullen de belangrijkste termijnen in het kader van de legitieme portie worden behandeld.

Aanspraak maken op de legitieme portie

De mogelijkheid om aanspraak te maken op de legitieme portie vervalt in beginsel binnen vijf jaren na het overlijden van de erflater. Dit betreft een zogenaamde harde termijn. Laat een legitimaris deze termijn verstrijken dan kan hij geen aanspraak meer maken op de legitieme portie. Naast de vijfjaarstermijn bestaat ook een termijn van negen maanden waarmee de legitimaris rekening moet houden. De wet bepaalt namelijk dat indien na negen maanden na het overlijden van erflater nog niet vaststaat of de echtgenoot gebruik maakt van een zogenaamd verzorgingsvruchtgebruik én de legitieme portie (deels) ten laste komt van deze echtgenoot, dat deel vervalt. Dit is slechts anders als de legitimaris binnen negen maanden jegens de echtgenoot aanspraak heeft gemaakt op de legitieme portie.

Bovengenoemde termijnen van vijf jaren respectievelijk negen maanden gelden niet indien er een redelijke termijn is gesteld door een belanghebbende. De legitimaris dient dan binnen deze redelijke termijn aanspraak te maken op de legitieme portie. Doet de legitimaris dit niet dan vervalt zijn aanspraak. De wet geeft geen antwoord op de vraag wat een redelijke termijn is. Aan de hand van de specifieke feiten en omstandigheden zal door de rechter beoordeeld moeten worden wat al dan niet een redelijke termijn is.

In een uitspraak van het hof Den-Bosch uit 2022 werd geoordeeld dat een termijn van drie maanden redelijk is. Het hof nam hierbij in overweging dat drie maanden in het erfrecht een gebruikelijke termijn is (waarover hierna meer). Ook overwoog het hof onder meer dat de termijn redelijk was omdat het aanspraak maken op de legitieme portie in dit geval geen financiële risico’s met zich brengt.

Bij de aanspraak op de legitieme portie zijn aldus drie termijnen van belang: de vijfjaarstermijn, de negenmaandentermijn en de redelijke termijn.

Verjaringstermijn en de legitieme portie

Een andere belangrijke termijn is de verjaringstermijn van de geldelijke vordering uit hoofde van de legitieme portie (NB: deze verjaringstermijn moet niet verward worden met bovengenoemde vervaltermijnen).

Nadat de legitimaris (tijdig) aanspraak heeft gemaakt op de legitieme portie, krijgt de legitimaris een vordering in geld. Op deze vordering is de algemene verjaringstermijn van twintig jaar van toepassing. Dit betekent dat een legitimaris in beginsel twintig jaar de tijd heeft om zijn vordering uit hoofde van de legitieme portie op te eisen. Doet hij dit niet, dan verjaart zijn vordering en kan hij deze vordering niet meer in rechte afdwingen.

Opeisbaarheidstermijn en de legitieme portie

De wet bepaalt dat een vordering uit hoofde van de legitieme portie niet opeisbaar is voordat zes maanden zijn verstreken na het overlijden van erflater. Wanneer de wettelijke verdeling van toepassing is op de nalatenschap dan is de vordering van de legitimaris pas opeisbaar na het overlijden van de langstlevende echtgenoot of na diens faillissementsverklaring dan wel nadat de schuldsanering van toepassing is verklaard.

Deze opeisbaarheidstermijn is van belang in verband met de wettelijke rente. Zodra de legitieme portie opeisbaar is en deze niet wordt voldaan, dan is degene die met de betaling van de legitieme portie is belast, verplicht om de wettelijke rente te voldoen. Hiervoor is wel vereist dat de legitimaris eerst een ingebrekestelling verstuurt waarin alsnog een redelijke termijn wordt gegeven om tot betaling van de legitieme portie over te gaan. Wordt de legitieme portie ook niet na het verstrijken van deze termijn voldaan, dan is er sprake van verzuim en kan de legitimaris ook wettelijke rente vorderen.

Inkorting in het kader van de legitieme portie

Indien de legitimaris zijn vordering niet geheel voldaan kan krijgen, dus wanneer de gezamenlijke erfgenamen of de langstlevende echtgenoot niet voldoende aanspraak bieden, kan hij de daarvoor vatbare giften inkorten.

Deze inkorting geschiedt door een verklaring te sturen aan de begiftigde, degene die de gift heeft ontvangen. Voor deze inkorting geldt in beginsel een termijn van vijf jaren na het overlijden van de erflater, dan wel een redelijke termijn.

Imputatie en de legitieme portie

Andere belangrijke termijnen in het kader van de legitieme portie houden verband met de zogenaamde imputatie. Imputatie betekent dat bij de berekening van de legitieme portie bepaalde giften die de legitimaris tijdens leven van erflater heeft ontvangen in mindering worden gebracht op de legitieme portie. Dit geldt niet alleen voor de giften die de legitimaris tijdens leven van erflater heeft ontvangen, maar ook ten aanzien van de waarde van hetgeen een legitimaris krachtens erfrecht verkrijgt. Is een legitimaris bijvoorbeeld tevens legataris, dan wordt de waarde van dit legaat in mindering gebracht (geïmputeerd) op de legitieme portie.

Imputatie vindt ook plaats als een legitimaris de nalatenschap verwerpt, tenzij de verkrijging die wordt verworpen niet vrij en onbezwaard is. Dit is het geval als aan de verkrijging een voorwaarde, last of bewind is gekoppeld. Als de legitimaris de nalatenschap dan verwerpt wordt de waarde van deze verkrijging niet in mindering gebracht (geïmputeerd) op de legitieme portie. De legitimaris dient de nalatenschap wel binnen drie maanden te verwerpen. Doet hij dit niet dan wordt de waarde van deze verkrijging alsnog in mindering gebracht / geïmputeerd.

Concluderend over de legitieme portie en termijnen

Er zijn veel termijnen die van belang zijn in het kader van de legitieme portie, zo blijkt maar weer. Neem vooral contact op met een van onze erfrechtadvocaten om te zien welke termijnen in uw situatie van belang zijn.

Meld u aan voor onze opleidingen nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van ons aanbod. Meld u hieronder aan en ontvang als eerste een overzicht van nieuwe data en opleidingen.

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.