In het kader van de introductie van de vierdaagse opleiding “Alles wat u moet weten voor de erfrechtpraktijk anno nu” delen wij de komende weken praktische tips voor de beginnende erfrechtadvocaat.
Tip 1: Zorg dat uw dossier compleet is
Om de belangen van uw cliënt optimaal te kunnen behartigen, is een compleet dossier van belang. Wat mag er in het dossier van de erfrechtadvocaat niet ontbreken en hoe komt u aan de relevante stukken?
We zetten een aantal belangrijke stukken op een rij:
- De akte van overlijden is onder andere van belang om kennis te kunnen nemen van een testament. De inhoud van een testament mag immers alleen worden geopenbaard als de opsteller overleden is. De akte van overlijden wordt opgemaakt door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar de erflater is overleden. De echtgenoot, (groot)ouders en (klein)kinderen van erflater kunnen direct een afschrift van de akte van overlijden opvragen bij de gemeente. Anderen hebben een machtiging nodig van deze personen of moeten kunnen aantonen dat zij erfgenamen zijn. In de praktijk verloopt een en ander vaak via de notaris, die rechtstreekse toegang heeft tot de registers van de burgerlijke stand en daarin zal verifiëren of iemand overleden is alvorens het testament te verstrekken aan degenen die daar recht op hebben;
- Een uittreksel uit het centraal testamentenregister (CTR). In het CTR kunt u nagaan of een erflater een testament heeft gemaakt en zo ja, wanneer en bij welke notaris dat is gebeurd. Uit het CTR blijkt niet de inhoud van het testament. Dat moet u opvragen bij de notaris die het testament heeft gemaakt, die zal toetsen of uw cliënt er recht op heeft om van (een deel van) de inhoud kennis te nemen. In veel gevallen kan een digitale CTR-aanvraag kosteloos worden gedaan via de website. Op het uittreksel uit het CTR staan verschillende codes voor de verschillende soorten uiterste wilsbeschikkingen. Het is belangrijk om hier goed naar te kijken. Als uit het uittreksel blijkt dat er sprake is van een aanvullend testament, is het van belang dat u ook het eerdere testament opvraagt bij de betreffende notaris. Let wel dat in het CTR alleen aantekening wordt bijgehouden van Nederlandse testamenten. Het is soms noodzakelijk om ook buitenlandse registers te raadplegen;
- Het testament. U kunt het testament opvragen bij de notaris die het testament gepasseerd heeft of bij zijn opvolger. De notaris gaat vervolgens na of uw cliënt recht heeft op een afschrift of een uittreksel van het testament. De notaris zal uw verzoek toetsen aan de artikelen 49, 49a, 49b en 49c van de Wet op het Notarisambt. Indien uw cliënt recht heeft op de volledige tekst van het testament, zorg er dan ook voor dat u een volledig afschrift ontvangt dat ondertekend is. Er circuleren nogal eens concept testamenten in de administratie van een overledene;
- Een uittreksel uit het boedelregister. De rechtbanken houden een openbaar boedelregister bij op grond van artikel 4:186 BW. In het boedelregister worden rechtsfeiten ten aanzien van een nalatenschap geregistreerd, bijvoorbeeld welke notaris betrokken is bij de afwikkeling van de nalatenschap en van het afleggen van verklaringen van zuivere aanvaarding, beneficiaire aanvaarding of verwerping. U moet inzage doen in het boedelregister van de rechtbank van de laatste woonplaats van de overledene;
- Een verklaring van erfrecht of een verklaring van executele. Een verklaring van erfrecht is een notariële akte waarin een notaris vermeldt wie de erfgenamen zijn en/of wie bevoegd zijn de nalatenschap te vertegenwoordigen. Een verklaring van executele is een verklaring die de notaris kan maken als er een executeur is, die zijn testamentaire benoeming heeft aanvaard. In de verklaring van executele staat vermeld wie executeur is en wat zijn/ haar bevoegdheden zijn. De erfgenamen en/of de executeur kunnen zich aan de hand van een verklaring van erfrecht respectievelijk een verklaring van executele identificeren in het rechtsverkeer ter zake de nalatenschap. De notaris kan tevens een Europese verklaring van erfrecht opstellen in een internationale nalatenschap op grond van de Erfrechtverordening;
- Huwelijkse voorwaarden. Als een erflater getrouwd was of een geregistreerd partnerschap was aangegaan, bepaalt het toepasselijke huwelijksvermogensstelsel mede de omvang van de nalatenschap. Het is om die reden van belang dat u ook beschikt over de huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden. U kunt bij het huwelijksgoederenregister (hgr.rechtspraak.nl) opzoeken of er huwelijkse voorwaarden zijn gemaakt en – indien uw cliënt daartoe gerechtigd is – een afschrift daarvan opvragen bij de rechtbank.
Stukken behoeven interpretatie
Nadat u de relevante stukken voor uw dossier verzameld heeft, is het van belang dat u kritisch bent op de inhoud van de stukken. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat u controleert of de inhoud van de verklaring van erfrecht of verklaring van executele inmiddels niet achterhaald is, bijvoorbeeld omdat de rol van executeur is geëindigd als gevolg van een beneficiaire aanvaarding en daaropvolgende vereffening van de nalatenschap. Ook geldt dat inschrijvingen in het boedelregister vaak niet compleet en/of juist zijn. Zo wordt een daad van stilzwijgende zuivere aanvaarding van een nalatenschap vanzelfsprekend niet in het boedelregister ingeschreven. Ook wordt niet automatisch ingeschreven dat erfgenamen de nalatenschap beneficiair aanvaard hebben, omdat zij kennis hebben genomen van een beneficiaire aanvaarding van een mede-erfgenaam en drie maanden nadien zijn verstreken. De stukken behoeven bovendien interpretatie. Als een erflater in zijn testament zijn vrouw en kinderen tot erfgenamen heeft benoemd, is van belang dat u nagaat of er sprake is van een wettelijke verdeling als bedoeld in artikel 4:13 BW of dat er sprake is van een gemeenschap als bedoeld in boek 3 BW. In het huidige erfrecht is uitgangspunt dat er sprake is van een wettelijke verdeling, tenzij deze (expliciet) is uitgesloten.
In de opleiding “Alles wat u moet weten voor de erfrechtpraktijk anno nu” komt het onderwerp dossiervorming voor de erfrechtadvocaat uitgebreid aan bod, waarbij zowel wordt stilgestaan bij de relevante juridische grondslagen als bij de praktische aanpak.
Meer informatie over of inschrijven voor de opleiding “Alles wat u moet weten voor de erfrechtpraktijk anno nu” vindt u hier.
