Als een kind wordt geboren buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap ontstaat automatisch een juridische band met de moeder uit wie het kind geboren is. Het juridisch vaderschap kan in die situatie onder meer ontstaan door erkenning van het kind. Een duomoeder kan eveneens middels erkenning juridische moeder van een kind worden. Erkenning is in het geval van de duomoeder ook nodig om een juridisch ouderschap van de duomoeder te laten ontstaan, indien de moeder en de duomoeder wel met elkaar zijn gehuwd zijn of een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan en gebruik is gemaakt van een bekende zaaddonor. De erkenning van een kind vindt plaats door het afleggen van een verklaring door de erkenner bij de ambtenaar van de Burgerlijke stand. De moeder van het kind dient (zolang het kind jonger is dan 16 jaar) daarvoor toestemming te verlenen. Als het kind 12 jaar of ouder is, dient ook het kind toestemming te geven. Vanaf het moment van de erkenning is de erkenner ook de juridische ouder.
Ouderlijk gezag en erkenning voor 1 januari 2023
Indien een erkenning plaatsvindt voor 1 januari 2023 is nog geen sprake van gezamenlijk ouderlijk gezag van beide ouders. Ouderlijk gezag betekent de verantwoordelijkheid voor de zorg en opvoeding van het kind. De vader of duomoeder die middels erkenning juridisch ouder is geworden, heeft dan nog geen zeggenschap over aangelegenheden die het kind betreffen, zoals bijvoorbeeld de hoofdverblijfplaats van het kind, een schoolkeuze en medische beslissingen. Deze ouder krijgt tot 1 januari 2023 eerst het gezag over het kind, door middel van een gezamenlijke aanvraag bij de rechtbank. Als de ouders het niet eens zijn over toekenning van het gezamenlijk gezag, kan de ouder die mede het gezag wenst een verzoek bij de rechtbank indienen.
Wijziging gezamenlijk gezag bij erkenning vanaf 1 januari 2023
De wetgever is tot het inzicht gekomen dat de ongehuwde en niet als partner geregistreerde vader of duomoeder van een kind sneller en gemakkelijker met het ouderlijk gezag over zijn of haar kind bekleed moet kunnen worden, zonder nodeloze extra handelingen en procedures. Daarom geldt voor alle kinderen die erkend worden na 1 januari 2023 het volgende. Op het moment dat het kind erkend wordt, heeft de vader of de duomoeder ook automatisch het gezag over het kind samen met de moeder.
Belang erkenning voor geboorte
Een ouder kan een kind erkennen gelijktijdig met de aangifte van geboorte bij de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Het is echter verstandig de erkenning al te doen voordat het kind geboren is. De wet heeft namelijk als regel dat het ongeboren kind als al geboren wordt aangemerkt, zo dikwijls zijn belang dat vordert. We geven een voorbeeld waaruit het belang van erkenning voor de geboorte blijkt. De niet met de moeder gehuwde en niet als partner geregistreerde vader van een kind overlijdt voor de geboorte van dat kind zonder een testament te hebben gemaakt. Dan is het ongeboren kind erfgenaam van die vader, tenzij het levenloos ter wereld komt. Die vader moet dan wel het kind hebben erkend. Heeft die vader het ongeboren kind niet erkend, erft dat (ongeboren) kind niet van hem. Wanneer gewenst is dat het kind wel zal erven is de enige weg die dan nog openstaat de gerechtelijke vaststelling van het ouderschap (die echter meer tijd, geld en moeite kost).
