Door welk feitelijk handelen aanvaarden erfgenamen de nalatenschap? Op welk moment is de executele geëindigd en start de vereffening? Wanneer moeten beneficiair aanvaard hebbende erfgenamen tijdens de vereffening stoppen (of starten) met het betalen van de hypotheekrente? Alledaagse erfrechtelijke vragen met, zowel in juridische als in praktische zin, interessante antwoorden. Dat geldt ook voor de vraag wanneer de taak van een door een erflater benoemde executeur is geëindigd.
Executeurs zijn er overigens in soorten en maten. Uiteraard dient bij de beoordeling van een casus (in het bijzonder als er sprake is van een overgangsrechtelijke situatie), eerst bezien te worden met wat voor executeur we te maken hebben. Onderscheid wordt gemaakt tussen de executeur met één ster (de begrafenisexecuteur), de executeur met twee sterren (de beheersexecuteur) en de executeur met drie sterren (de executeur-afwikkelingsbewindvoerder).
Recent oordeelde de Hoge Raad (HR 28 juni 2013, ECLI:NL:HR:2013:39) dat van het einde van de taak van de executeur moet worden onderscheiden het einde van het beheer van de executeur. In de casus die de Hoge Raad diende te beoordelen ging het onder meer over de vraag of het beheer van de executeur die zijn werkzaamheden als zodanig heeft voltooid nu geëindigd was of niet. De Hoge Raad oordeelt dat het einde van de taak van de executeur niet van rechtswege het einde van het beheer van de executeur met zich meebrengt. Het einde van het beheer, zo oordeelt de Hoge Raad, is dus geen voorwaarde voor het eindigen van de taak als executeur. In de parlementaire geschiedenis kwam reeds aan de orde dat de wetgever duidelijk onderscheid heeft willen maken tussen het einde van het beheer en de bevoegdheid tot beheer enerzijds en de daadwerkelijke taken van de executeur anderzijds.
Een executeur moet ervoor zorgdragen dat het vermogen van de nalatenschap in de periode tussen het openvallen van de nalatenschap en het moment dat de nalatenschap is afgewikkeld, wordt beheerd. De executeur vertegenwoordigt de erfgenamen in en buiten rechte. In sommige gevallen moet de executeur schulden betalen. Ook moet de executeur een boedelbeschrijving maken. In een testament kunnen met betrekking tot de executele aanvullende onderwerpen zijn geregeld.
Lang niet altijd is het makkelijk om als executeur op te treden. In sommige gevallen moet een executeur zich laten voorzien van rechtskundige hulp. Andersom is het ook vaak zo dat een executeur niet naar behoren functioneert of zijn wettelijke taken niet correct uitvoert, zodat de erfgenamen de hulp in moeten roepen van een advocaat. In sommige gevallen is er aanleiding een executeur te laten ontslaan of de executeur aansprakelijk te stellen voor schade die veroorzaakt is.
