Eén van de onderwerpen die speelt in een echtscheiding is de partneralimentatie. De partneralimentatie kan door partijen samen worden afgesproken, al dan niet onder begeleiding van een mediator. Als dit niet lukt, kan de partneralimentatie door de rechter worden vastgesteld.
Een eenmaal vastgestelde partneralimentatie kan volgens de wet onder andere worden gewijzigd als sprake is van gewijzigde omstandigheden. Deze wijziging kan gelegen zijn in de persoonlijke situatie van een van partijen, zoals een gewijzigd inkomen of een nieuwe gezinssituatie.
Daarnaast heeft zich in de afgelopen jaren een aantal wijzigingen voorgedaan in overheidsmaatregelen en rondom de (berekening van) partneralimentatie. Al deze wijzigingen kunnen het gevolg hebben dat een aanvankelijk vastgestelde partneralimentatie mogelijk niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet en op grond hiervan gewijzigd dient te worden.
Mogelijkheid tot wijziging van partneralimentatie
Voordat inhoudelijk wordt toegekomen aan het beoordelen of een eerder overeengekomen of vastgestelde partneralimentatie gewijzigd kan worden, is van belang dat de partneralimentatie ook daadwerkelijk voor wijziging vatbaar is.
Uit artikel 1:401 lid 1 Burgerlijk Wetboek volgt dat de vastgestelde of een door partijen overeengekomen alimentatie kan worden gewijzigd. Partijen kunnen hier andersluidende afspraken over maken of nadere voorwaarden verbinden aan een eventuele wijziging, bijvoorbeeld dat de partneralimentatie alleen te wijzigen is in specifieke situaties, of wanneer een alimentatie juist niet gewijzigd kan worden. Ook kan de mogelijkheid tot het wijzigen van (de hoogte van) partneralimentatie volledig worden uitgesloten. Dit betreft een zogenaamd (beperkt) niet-wijzigingsbeding. Indien een dergelijk beding is overeengekomen, kan de partneralimentatie enkel worden gewijzigd indien sprake is van een zo ingrijpende wijziging van omstandigheden, dat de partij die om een wijziging verzoekt naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet langer aan het beding mag worden gehouden.
Kortom, het is belangrijk om vast te stellen of de partneralimentatie gewijzigd kan worden, voordat u overweegt om in onderling overleg of middels een gerechtelijke procedure de partneralimentatie te wijzigen.
Wijziging van omstandigheden en wettelijke maatstaven
Als er om wijziging van de partneralimentatie wordt verzocht, dient sprake te zijn van een wijziging van omstandigheden ten opzichte van het moment waarop de eerdere partneralimentatie door de rechter is vastgesteld of door partijen is overeengekomen. Er moet zich nadien een wijziging van omstandigheden hebben voorgedaan waardoor de partneralimentatie niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet.
Niet iedere feitelijke wijziging hoeft aanleiding te geven tot een herberekening van de partneralimentatie. Het gaat erom dat sprake is van een wijziging, waardoor de aanvankelijke partneralimentatie niet langer voldoet aan de wettelijke maatstaven.
Wijziging rekenmethodiek partneralimentatie per 1 januari 2023
Zoals gezegd kan de feitelijke wijziging voortkomen uit overheidsmaatregelen. Sinds 1 januari 2023 wordt bijvoorbeeld partneralimentatie op een andere manier berekend dan voorheen.
Allereerst wordt er in de nieuwe rekenmethodiek niet langer gekeken naar de werkelijke woonlast van de onderhoudsplichtige partij, maar wordt gerekend met een zogenaamd forfaitair woonbudget. Dit woonbudget bedraagt 30% van het netto besteedbaar inkomen. Vanuit dit woonbudget wordt de onderhoudsplichtige partij geacht alle woonlasten te voldoen. Dit kan dus afwijken van de werkelijke woonlast van de betalende partij.
Het woonbudget van 30% is dus de hoofdregel. Slechts in uitzonderingssituaties kan hiervan worden afgeweken. Denkbaar zijn de situaties dat de werkelijke woonlast hoger of juist lager is dan het woonbudget. De eerste uitspraken hieromtrent zijn inmiddels gepubliceerd.
Naast de invoering van het woonbudget is ook de zogenaamde jusvergelijking afgeschaft. Hiervoor is de inkomensvergelijking in de plaats gekomen. Daar waar voorheen in de jusvergelijking de vrije ruimte van beide partijen werd vergeleken, na aftrek van de eerste levensbehoefte, wordt nu met de inkomensvergelijking bekeken wat partijen feitelijk te besteden hebben. Uitgangspunt is daarbij dat beide partijen feitelijk een gelijk bedrag te besteden hebben, nadat de alimentatie is betaald / ontvangen.
De enkele wijziging van de rekenmethodiek vormt op zichzelf geen wijziging van omstandigheden in de zin van artikel 1:401 lid 1 Burgerlijk Wetboek. Het is echter niet ondenkbaar dat in de tussengelegen periode zich andere feitelijke wijzigingen hebben voorgedaan, waardoor mogelijk alsnog een wijziging van de partneralimentatie kan worden verzocht.
Afbouw aftrekbaarheid partneralimentatie
Een andere overheidsmaatregel die relevant is voor de betaler van partneralimentatie, is de afbouw van de aftrekbaarheid van betaalde partneralimentatie.
Partneralimentatie is voor de onderhoudsplichtige partij aftrekbaar in box 1 bij de aangifte inkomstenbelasting. Voor de onderhoudsgerechtigde partij is ontvangen partneralimentatie in box 1 van de aangifte inkomstenbelasting belast.
Sinds 2020 heeft de Belastingdienst de aftrekbaarheid van de betaalde partneralimentatie beperkt. De aftrekbaarheid is de afgelopen jaren geleidelijk afgebouwd. Dit betekent dat de partneralimentatie in veel gevallen niet meer volledig als aftrekpost kan worden meegenomen in de aangifte inkomstenbelasting. Vanaf 2023 geldt dat de volledig betaalde partneralimentatie voor maximaal 37,05% aftrekbaar is.
In veel situaties is de hoogte van de (bruto) partneralimentatie vastgesteld op basis van de draagkracht van de onderhoudsplichtige partij. De afbouw van de aftrekbaarheid kan, in de loop der jaren, dan ook mogelijk aanleiding geven tot gewijzigde omstandigheden en een noodzaak voor een herberekening van de partneralimentatie.
Conclusie partneralimentatie
Kortom, er kunnen zich verschillende wijzigingen voordoen in uw persoonlijke en financiële situatie. Deze wijzigingen kunnen een aanleiding zijn om de partneralimentatie te wijzigen. Onze ervaren familierechtadvocaten kunnen u hierover adviseren.
