U kunt een nalatenschap zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen. Als u een nalatenschap verwerpt, wordt u op grond van de wet met terugwerkende kracht geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Bent u dan bevrijd van iedere verdere afwikkeling van de nalatenschap? Dat is vaak niet het geval als u minderjarige kinderen heeft.
Plaatsvervulling na verwerping nalatenschap
Als het wettelijke erfrecht van toepassing is, dan gelden de regels van plaatsvervulling. Deze regels brengen met zich mee dat wanneer u de nalatenschap verwerpt, uw kinderen als afstammelingen in uw plaats treden als erfgenaam. Dat geldt ook als in een testament de regels van plaatsvervulling van overeenkomstige toepassing zijn verklaard. Nadat u de nalatenschap verwerpt, worden uw kinderen dus erfgenaam als de regels van plaatsvervulling van toepassing zijn. Voor minderjarige kinderen kan een erfenis echter niet zomaar worden verworpen.
Verwerping nalatenschap namens minderjarige kinderen
Als ouder met ouderlijk gezag bent u wettelijk vertegenwoordiger van de kinderen. U bent als wettelijk vertegenwoordiger verplicht voor hen een verklaring van beneficiaire aanvaarding of van verwerping van de nalatenschap af te leggen. Wilt u de nalatenschap voor uw minderjarige kinderen verwerpen, dan heeft u op grond van de wet een machtiging van de kantonrechter nodig. Het is voor een wettelijk vertegenwoordiger niet mogelijk om een erfenis zuiver te aanvaarden.
Verzoek machtiging verwerping nalatenschap
Een machtiging tot verwerping van de nalatenschap namens minderjarige kinderen, kan schriftelijk worden verzocht aan de kantonrechter. De bevoegde kantonrechter is de kantonrechter van de woonplaats van de ouders of de voogden van de kinderen. Op de website van de rechtspraak kunt u een model verzoekschrift vinden. U kunt dit verzoek zelf indienen, zonder tussenkomst van een advocaat. Als uitgangspunt geldt dat een verzoek tot verwerping van een nalatenschap voor minderjarige kinderen alleen wordt toegewezen als er sprake is van een negatieve nalatenschap. Het verzoek moet daarom altijd worden voorzien van een boedelbeschrijving of vermogensoverzicht. Als er onduidelijkheid bestaat over de omvang van de boedel wordt in veel gevallen de machtiging niet verleend. Als de nalatenschap positief is, kan alleen in uitzonderlijke gevallen door de kantonrechter worden beslist dat de machtiging tot verwerping in het belang van de minderjarige toch wordt verleend. Veelal is het verstandig een advocaat erfrecht in te schakelen die u van advies kan voorzien of voor u het verzoek tot verwerping van de erfenis kan verzorgen.
Inschrijving verwerping nalatenschap
Als de machtiging tot verwerping wordt verleend, is de verwerping daarmee nog niet geregeld. De ouder moet als wettelijk vertegenwoordiger van de kinderen de verklaring tot verwerping vervolgens nog laten inschrijven in het boedelregister van de rechtbank van de laatste woonplaats van de overledene. Op de website van de rechtspraak kunt u daarvoor een formulier downloaden. Daarbij moet ook de machtiging tot verwerping worden gevoegd.
Termijn voor verwerping nalatenschap
De verwerping voor uw minderjarige kind, moet binnen drie maanden na uw eigen verwerping zijn ingeschreven in het boedelregister. Veel verzoeken tot verlening van een machtiging om de nalatenschap te mogen verwerpen, bereiken de kantonrechter pas vlak voor het verstrijken van deze termijn. Vaak lukt het dan niet meer om een beslissing op de machtiging op tijd te nemen. Het gevolg van het niet kunnen nemen van een beslissing binnen deze termijn, zou dan zijn dat verwerping niet meer mogelijk is. Op grond van de wet geldt de nalatenschap dan automatisch als beneficiair aanvaard. Dit is een voor de praktijk onwenselijk gevolg. Daarom is er in de Handleiding erfrechtprocedures kantonrechter een aanbeveling opgenomen om een verzoek om machtiging te verlenen aan te merken als een stuiting van de driemaandentermijn. De stuiting begint op de datum van indiening van het verzoek en geldt voor de duur van de periode die met de beoordeling gemoeid is. Die termijn wordt aangevuld met een door de kantonrechter bij de uitspraak op te geven termijn waarbinnen de verklaring dan alsnog moet worden afgelegd. Kortom, als u binnen drie maanden na uw eigen verwerping een verzoek tot machtiging tot verwerping van de nalatenschap voor uw minderjarige kinderen bij de kantonrechter indient, bent u nog op tijd.
Vereffenen nalatenschap als machtiging niet wordt verleend
Als de kantonrechter de machtiging tot verwerping niet verleent, of het verzoek tot verlening van de machtiging niet op tijd is ingediend, dan geldt de nalatenschap als beneficiair aanvaard. Een beneficiaire aanvaarding heeft tot gevolg dat de kinderen erfgenamen zijn, maar dat hun privévermogen in beginsel niet kan worden uitgewonnen voor schulden van de nalatenschap. Na een beneficiaire aanvaarding moet de nalatenschap echter wel worden vereffend, dat wil zeggen op een door de wet voorgeschreven manier worden afgewikkeld. De vereffening van een nalatenschap vindt plaats in het belang van de schuldeisers van de nalatenschap. U zult als wettelijk vertegenwoordiger van de minderjarige erfgenaam voor vereffening van de nalatenschap moeten zorgen. Als er meerdere erfgenamen zijn, dan moet u dit samen met de andere erfgenamen doen. Indien de vereffening niet zorgvuldig gebeurt en u in ernstige mate en verwijtbaar in de vereffening tekort schiet, dreigt alsnog verhaal van schulden van de nalatenschap op het privévermogen van de erfgenamen.
Na verwerpen nalatenschap toch vereffenen voor minderjarige kinderen
Het gevolg van uw eigen verwerping van de erfenis kan dus zijn dat u alsnog de nalatenschap moet vereffenen voor uw minderjarige kinderen, omdat de machtiging tot verwerping om namens hen de nalatenschap te verwerpen niet wordt verleend. Als u minderjarige kinderen heeft en er is sprake van plaatsvervulling, dan is het verstandig om goed na te denken over uw eigen keuze voor verwerping. Onder omstandigheden is het soms beter om zelf te kiezen voor beneficiaire aanvaarding. In dat geval moet u zelf de nalatenschap vereffenen en niet als wettelijk vertegenwoordiger van uw kinderen. Dat kan ervoor zorgen dat de vereffening gemakkelijker verloopt. Als u als wettelijk vertegenwoordiger de nalatenschap moet vereffenen en bijvoorbeeld een beslissing moet nemen over de verkoop van een onroerende zaak, dan is denkbaar dat u daarvoor ook toestemming van de kantonrechter moet vragen namens de minderjarigen. Dat hoeft niet als u de nalatenschap zelf vereffent. Naast de mogelijkheid de nalatenschap zelf te vereffenen, kan de rechtbank een vereffenaar benoemen (bijvoorbeeld een advocaat erfrecht) die de vereffening van de erfenis op zich neemt. Dat kan bijvoorbeeld bij complexe nalatenschappen.
Hoe dan ook: let goed op de kleintjes bij de keuze voor verwerping van een nalatenschap!
