Vereffening en schuldeisers: verzoek benoeming vereffenaar door een schuldeiser van een onbeheerde nalatenschap.
Uw geld terugkrijgen na een overlijden: een voorbeeld
Hans is een goede bekende van u. Als Hans bij u komt met het verzoek hem geld te lenen tegen een goede rente, gaat u hiermee akkoord. Er wordt een geldleningsovereenkomst getekend voor de geldlening van het bedrag van € 200.000,00, tussen u als schuldeiser en Hans als schuldenaar.
Een paar jaar later wordt Hans ernstig ziek. De maandelijkse verschuldige rentevergoedingen zijn altijd netjes op tijd betaald door Hans. U maakt zich als schuldeiser wel zorgen over het terugkrijgen van het volledig uitgeleende bedrag na het overlijden van Hans. Hans drukt u op het hart dat u zich als schuldeiser geen zorgen hoeft te maken. Ik heb een huis met overwaarde, benadrukt Hans.
Hans overlijdt. U verwacht als schuldeiser bericht te ontvangen van de erfgenamen van Hans of van een notaris, zodat de schuld van Hans aan u wordt terugbetaald. Na vier maanden heeft nog niemand contact met u als schuldeiser opgenomen. Ook weet u niet wie de erfgenamen zijn van Hans.
U besluit op Funda na te gaan of de woning van Hans te koop staat. Dit blijkt niet het geval. Als u langs de woning van Hans rijdt, ziet u tot uw schrik dat de woning overduidelijk onbewoond is en er geen aandacht wordt besteed aan het onderhoud van de woning. U vreest dat u het aan Hans geleende geld niet terugkrijgt.
Het is een vereenvoudigd voorbeeld van een veelvoorkomende situatie. Na het overlijden van een schuldenaar blijkt dat de erfgenamen de nalatenschap niet afwikkelen. Er wordt geen actie ondernomen schuldeisers van de nalatenschap terug te betalen. De nalatenschap blijft simpelweg onbeheerd.
Informatie aan de schuldeiser na een overlijden
U zit in deze situatie als schuldeiser met uw handen in het haar. Vanzelfsprekend wenst u het aan Hans uitgeleende bedrag terug te ontvangen. Wat kunt u als schuldeiser ondernemen?
Voor schuldeisers is het belangrijk te realiseren dat zij lang niet altijd op de hoogte worden gesteld van het overlijden van de schuldenaar. Het informeren van schuldeisers wordt doorgaans gedaan door degenen die de nalatenschap afwikkelen. Maar het komt geregeld voor dat een nalatenschap niet wordt afgewikkeld. Het kan immers goed zijn dat de bekende erfgenamen de nalatenschap van de schuldenaar verwerpen. In dat geval blijft de nalatenschap onbeheerd.
Ook komt het regelmatig voor dat erfgenamen de nalatenschap weliswaar (beneficair) aanvaarden, maar geen aanvang nemen met de daadwerkelijke vereffening van de nalatenschap. Voor schuldeisers van de nalatenschap kan dit tot uitzichtloze situaties leiden.
Mogelijkheid voor de schuldeiser om geld terug te krijgen na een overlijden
Wat is de positie van een schuldeiser na het overlijden van een schuldenaar in het geval van een onbeheerde nalatenschap? Welke acties kan een schuldeiser instellen om ervoor te zorgen dat hij zijn vordering op de overleden schuldenaar alsnog terugkrijgt? In deze bijdrage wordt ingegaan op de benoeming van een onafhankelijke, professionele vereffenaar door de rechtbank indien sprake is van een onbeheerde nalatenschap (artikel 4:203 BW of artikel 4:204 BW).
Benoeming verefenaar van de nalatenschap in het belang van de schuldeiser
Op grond van de wet kan een rechter in bepaalde situaties een vereffenaar benoemen voor de vereffening van een nalatenschap. Een door de rechter benoemde vereffenaar dient de nalatenschap op zorgvuldige wijze te beheren en af te wikkelen (te vereffenen). De vereffenaar zal na een inventarisatie van de activa en passiva van de nalatenschap, zoveel als mogelijk de schulden van de nalatenschap voldoen.
Relevant is dat vereffening van een nalatenschap primair het belang van de schuldeisers van de nalatenschap dient. De erfgenamen worden als deelgenoten van de nalatenschap als het ware op de reservebank gezet. Zij kunnen zolang de door de rechtbank benoemde vereffenaar in functie is geen handelingen ter zake de nalatenschap verrichten. Enkel de benoemde vereffenaar is (privatief) bevoegd. Zo wordt voorkomen dat erfgenamen activa uit de nalatenschap, waaronder een woning of geld, naar zichzelf toetrekken terwijl er nog schuldeisers van de nalatenschap moeten worden voldaan.
Zolang de vereffening loopt is het devies: het inventariseren van de schuldeisers en het zo veel als mogelijk voldoen van deze schuldeisers, afhankelijk van de hoeveelheid aanwezige activa uiteraard. Pas als de vereffening is voltooid komt een eventueel overschot toe aan de erfgenamen.
De vereffenaar van de nalatenschap betaalt de schuldeiser
Indien sprake is van een onbeheerde nalatenschap en er aldus geen acties worden ondernomen schuldeisers van de nalatenschap te voldoen, kan een schuldeiser van de nalatenschap er goed aan doen een onafhankelijk, professioneel vereffenaar te laten benoemen door de rechtbank. Deze door de rechtbank benoemde vereffenaar zal de nalatenschap van de schuldenaar gaan vereffenen en indien mogelijk alle schuldeisers betalen
Erfrechtadvocaat is nodig bij het indienen van een verzoek tot benoeming van een vereffenaar van de nalatenschap
Daartoe dient een verzoek te worden gedaan middels een verzoekschrift (let wel, voor de indiening van een verzoekschrift is griffierecht verschuldigd). De indiening van het verzoekschrift dient te worden gedaan door een advocaat. Het is noodzakelijk dat het verzoek tot benoeming van een vereffenaar een duidelijke grondslag heeft. In de rechtspraak is een recente ontwikkeling terug te zien waarbij de rechters steeds kritischer zijn bij een verzoek tot benoeming vereffenaar (zie o.a. Rb. Noord-Holland, 23 juli 2020, ECLI:NL:RBNHO:2020:6953). Het is van belang te realiseren dat de rechtbank een vereffenaar kan benoemen, maar daartoe niet verplicht is. Een verzoek tot benoeming van een vereffenaar in een nalatenschap dient aldus niet lichtzinnig te worden opgevat.
Verder is van belang dat niet zomaar een ieder een rechter kan verzoeken een vereffenaar te benoemen in een nalatenschap. De wet voorziet in een opsomming van diegenen die daartoe een verzoek kunnen doen. Schuldeisers van de nalatenschap vallen onder deze opsomming. Evenals een erfgenaam en het Openbaar Ministerie.
Het verzoek benoeming vereffenaar kan worden gedaan op grond van artikel 4:203 BW of op grond van artikel 4:204 BW. Het verschil tussen deze twee artikelen is erin gelegen dat het verzoek op grond van artikel 4:203 BW dient te worden gedaan indien een of meerdere erfgenamen de nalatenschap al beneficiair hebben aanvaard; het verzoek tot benoeming van een vereffenaar op grond van artikel 4:204 BW dient te worden gebruikt indien de nalatenschap nog niet door een van de erfgenamen beneficiair is aanvaard.
Het is derhalve van belang dat het verzoek tot benoeming van een vereffenaar op een juiste grondslag berust. Is dat niet het geval, dan is het risico dat een rechter het verzoek afwijst.
Verder is nog van belang dat de rechtbank pas beslist op het verzoek tot benoeming van een vereffenaar nadat de verzoeker en, indien bekend, de erfgenamen, de boedelnotaris en de executeur zijn gehoord, althans deugdelijk zijn opgeroepen. Dit hoeft in de praktijk overigens niet altijd te betekenen dat een zitting plaatsvindt.
Belang om ervaren vereffenaar van nalatenschappen te vragen te vereffenen
Om het proces tot benoeming van een vereffenaar zo vlot mogelijk te laten verlopen, verdient het aanbeveling in het verzoekschrift tot benoeming vereffenaar alvast een professioneel vereffenaar aan te dragen en een bereidheidsverklaring van deze vereffenaar te overleggen. Een professioneel vereffenaar kan een ieder zijn die ervaring heeft met vereffening, in het bijzonder een notaris of een advocaat. Ons kantoor heeft ruime ervaring met vereffeningen en de advocaten van ons kantoor treden regelmatig op als professioneel vereffenaar in onbeheerde nalatenschappen.
Voor u als schuldeiser van een (onbeheerde) nalatenschap kan een verzoek tot benoeming van een professioneel vereffenaar door de rechtbank een effectief middel zijn om het ertoe te leiden dat de nalatenschap wordt vereffend door een professioneel vereffenaar. Deze professioneel vereffenaar zal de nalatenschap vereffenen volgens de door de wet geformuleerde regels, waarbij de belangen van de schuldeisers van een nalatenschap voorop staan. Voor u als schuldeiser kan dit uitkomst bieden ter verkrijging van (een deel van) uw vordering.
