Of een executeur (voorheen: executeur testamentair) recht heeft op loon – en wat de hoogte is van dat loon – wordt in beginsel bepaald door de erflater in het testament. Indien het testament niets bepaalt over het loon van de executeur, kent de wet een standaardregeling. Artikel 4:144 lid 2 BW bepaalt dat de executeur in dat geval 1% van de waarde van het vermogen van de erflater op diens sterfdag toekomt als loon.
Onvoorziene omstandigheden en het loon van de executeur
Op grond van artikel 4:144 lid 3 jo. 4:159 lid 3 BW kan de kantonrechter op grond van onvoorziene omstandigheden de beloning van de executeur anders regelen dan in het testament of de wet is bepaald. Voor het begrip “onvoorziene omstandigheid” wordt aangesloten bij artikel 6:258 BW. Hierin wordt bepaald dat de onvoorziene omstandigheden van dien aard moeten zijn, dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. Van belang is dus van welke omstandigheden erflater bij het instellen van de executele is uitgegaan en of hij – al dan niet stilzwijgend – met het optreden van onvoorziene omstandigheden rekening heeft gehouden. Of hiervan sprake is en of de onvoorziene omstandigheden worden aangenomen, is uiteraard heel casuïstisch van aard.
Recente uitspraak over het loon van de executeur
De rechtbank Gelderland heeft in zo’n kwestie uitspraak gedaan op 3 november 2023[1]. In deze zaak had de kantonrechter de twee kinderen van erflater en erflaatster ontslagen als executeur in de nalatenschappen van hun ouders en daarbij een advocaat tot opvolgend executeur benoemd. De testamenten van erflater en erflaatster bepalen echter dat aan de executeurs geen recht op loon toekomt.
De opvolgend executeur (de advocaat) heeft de kantonrechter verzocht om aan hem een loon conform de Recofa-richtlijnen toe te kennen en te bepalen dat het loon maandelijks ten laste van de nalatenschappen mag worden gebracht. De kantonrechter is van oordeel dat in dit geval sprake is van onvoorziene omstandigheden in de zin van artikel 6:258 BW, nu de twee kinderen ontslagen zijn uit hun functie als executeur en dat een onafhankelijke, professionele executeur is benoemd om te komen tot een afwikkeling van de nalatenschappen. Naar het oordeel van de kantonrechter mag onder die omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de testamentaire bepaling dat de executeur voor zijn werkzaamheden geen loon ontvangt, niet worden verwacht.
De hoogte van de beloning van de executeur
De kinderen hebben tijdens de mondelinge behandeling verklaard dat zij zich kunnen vinden in het oordeel dat de executeur loon toekomt voor het verrichten van zijn werkzaamheden. Zij verzetten zich echter tegen de hoogte van het loon van de executeur. De kinderen stellen zich op het standpunt dat de Recofa-richtlijnen niet van toepassing zijn op werkzaamheden verricht door een executeur en bovendien dat andere kantoren een lager uurtarief vragen.
De kantonrechter acht het standpunt van de kinderen, dat andere kantoren een lager uurtarief hanteren dan de executeur doet, niet opportuun omdat die kantoren niet tot executeur in de nalatenschappen van erflater en erflaatster benoemd zijn.
De kantonrechter is van oordeel dat het gebruikelijk is om ook in een executele aan te sluiten bij de Recofa-richtlijnen. De kantonrechter acht dat in dit geval ook redelijk, omdat het alternatief is dat de executeur zijn (hogere) kantoortarief onverkort in rekening mag brengen. De kantonrechter overweegt bovendien dat in artikel 6.4 onder g van de Recofa-richtlijnen voorgeschreven is dat de executeur zijn werkzaamheden, met inachtneming van de moeilijkheidsgraad ervan, zodanig over hemzelf, zijn kantoorgenoten en medewerkers dient te verdelen dat deze werkzaamheden tegen het laagst mogelijke uurtarief worden verricht. Om deze redenen heeft de kantonrechter in deze uitspraak bepaald dat de executeur zijn werkzaamheden zal verrichten tegen een tarief overeenkomstig de Recofa-richtlijnen.
Bent u executeur en heeft u vragen over uw beloning? Of bent u erfgenaam en heeft u een discussie met de executeur over zijn beloning? Neem gerust contact met ons op! Ook als u op zoek bent naar een executeur kunt u contact opnemen.
