Een onterfd kind heeft recht op de legitieme portie mits daarop tijdig aanspraak wordt gemaakt. Om de omvang van de legitieme portie te kunnen berekenen, heeft de legitimaris recht op informatie omtrent de omvang en samenstelling van de nalatenschap, alsmede op andere relevante informatie. Dit inzagerecht is neergelegd in artikel 4:78 Burgerlijk Wetboek. Dit artikel bepaalt dat een legitimaris tegenover de erfgenamen en de met het beheer van de nalatenschap belaste executeur aanspraak kan maken op inzage en afschrift van alle bescheiden, die hij voor de berekening van de legitieme portie nodig heeft. De erfgenamen en de executeur dienen desverlangd alle daartoe strekkende inlichtingen te verschaffen.
Erfrechtadvocaten krijgen steeds vaker de vraag welke stukken wel of niet dienen te worden verschaft aan de legitimaris. Enerzijds wenst de legitimaris zoveel mogelijk informatie te verkrijgen. Anderzijds is het de erfgenamen en de executeur er vaak niet veel aan gelegen om veel informatie te verschaffen. Er wordt dan ook veelvuldig geprocedeerd over de vraag op welke (specifieke) informatie en stukken de legitimaris recht heeft.
Informatie op de datum van overlijden van de erflater
De inlichtingenplicht die de erfgenamen en de executeur hebben op grond van artikel 4:78 Burgerlijk Wetboek wordt in de rechtspraak ruim uitgelegd. De bescheiden en inlichtingen zijn wel beperkt tot de gegevens die nodig zijn voor de berekening van de legitieme portie. Dit brengt met zich dat de legitimaris in ieder geval recht heeft op informatie over de omvang en samenstelling van de nalatenschap ten tijde van het overlijden van de erflater.
De legitimaris heeft volgens vaste jurisprudentie in ieder geval recht op:
- Een overzicht van alle bezittingen en schulden op het moment van overlijden, voor zover het schulden betreft die in mindering komen op de legitieme portie (waaronder schulden die de erflater voor zijn overlijden had, de uitvaartkosten, de vereffeningskosten en schulden uit de andere wettelijke rechten);
- Kopieën van de afschriften van alle bankrekeningen van de erflater waaruit het banksaldo ten tijde van het overlijden blijkt;
- Een kopie van de aangifte erfbelasting;
- Een overzicht van levensverzekeringen;
- Een opgave van alle schenkingen die door erflater tijdens leven zijn gedaan (waarover hierna meer);
- Alle overige informatie die van belang kan zijn voor de berekening van de legitieme portie.
Een erfrechtadvocaat kan u behulpzaam zijn met het verkrijgen van deze stukken.
Afschrift boedelbeschrijving
Zoals blijkt uit bovenstaand overzicht van informatie en stukken waar een legitimaris recht op heeft, heeft een legitimaris ook recht op een afschrift van de boedelbeschrijving. Voor zover de legitimaris geen of enkel een onvolledige boedelbeschrijving ontvangt, kan de legitimaris als schuldeiser van de nalatenschap in dat kader de kantonrechter verzoeken een boedelbeschrijving te bevelen. Voorwaarde hiervoor is wel, dat de legitimaris zonder boedelbeschrijving ernstig gevaar loopt om zijn legitimaire vordering niet te kunnen becijferen.
Opgave giften en informatie vóór overlijden
Giften spelen een grote rol bij de berekening van de legitieme portie. Volgens vaste jurisprudentie dienen erfgenamen aan een legitimaris opgave te doen van alle giften die door de erflater zijn gedaan. De legitieme portie wordt immers mede berekend aan de hand van de in aanmerking te nemen giften.
De legitimaris hoeft hierbij niet alleen uit te gaan van de mededeling van de erfgenaam of executeur, maar heeft recht om de verificatoire bescheiden te ontvangen zodat de informatie zelf kan worden beoordeeld en gecontroleerd. Dit leidt vaak tot een discussie over de vraag of een legitimaris ook over de periode vóór het overlijden van de erflater recht heeft op informatie en stukken. Het gaat hierbij dan bijna altijd over bankafschriften van vóór het overlijden.
Alhoewel in het algemeen wordt aangenomen dat een legitimaris ook recht heeft op informatie en stukken vóór overlijden, laat de jurisprudentie een wisselend beeld zien. Uiteraard zijn alle uitspraken zeer afhankelijk van de omstandigheden van het geval in die specifieke situatie, zodat het de vraag is welke lijn gevolgd moet worden. Een erfrechtadvocaat kan u hierover adviseren.
