In het testament van een erflater (een overleden persoon) staan bepalingen van diverse aard. Het testament vermeldt bijvoorbeeld de erfstelling, ofwel de aanwijzing van de erfgenamen. Daarnaast kan hierin de executeur worden benoemd. Verder kan er in het testament een legaat worden opgenomen. Een legaat is een bepaling waarbij een bepaald geldbedrag of een of meer specifieke goederen worden nagelaten aan een specifiek persoon. Het opnemen van een legaat in een testament staat ook bekend als legateren. Iemand die een legaat krijgt is een legataris. Als u legataris bent, wordt u schuldeiser van de nalatenschap. Omdat een legaat geen erfstelling is, wordt u dus geen erfgenaam. Er is dus een wezenlijk verschil tussen een legaat en een erfstelling.

Op deze pagina gaan we nader in op de vraag: wat is een legaat? Naast de betekenis van deze bepaling in een testament leggen we uit hoe u een legaat kunt opeisen, of er over legaten erfbelasting moet worden betaald en wat het verschil is tussen legaten en giften. Zijn er onduidelijkheden of geschillen omtrent een legaat? Door een beroep te doen op de expertise van een erfrecht advocaat van Advocaten Familie- & Erfrecht, kunnen erfrechtelijke problemen van deze aard worden opgelost.

Stuur Advocaten Familie- & Erfrecht een bericht of een terugbelverzoek

Bel mijStuur bericht

 

Inhoud van dit artikel:

 

Wat is een legaat?

Een legaat is een bepaling in een testament waarbij een specifiek roerend of onroerend goed of geldbedrag aan een specifiek persoon wordt nagelaten. Het legaat is een vorderingsrecht dat in een testament wordt opgenomen, zoals een huis, auto of geldbedrag. Iemand die een legaat ontvangt (de legataris) is geen erfgenaam. Door een legaat kan de erflater – de persoon die is overleden – één of meerdere specifieke goederen aan een specifiek persoon nalaten, zoals een sieraad, kunstwerk of klassieke auto. Een legaat kan ook een bepaald geldbedrag zijn. Een legaat dient te worden opgenomen in een testament. De erflater kan bijvoorbeeld zijn horloge legateren aan zijn enige zoon. Een ander voorbeeld is dat de erflater in haar testament een legaat van € 8.000 opneemt voor haar buurvrouw met wie ze een goede band had. Dat betekent dat die buurvrouw na het overlijden van erflater een bedrag van € 8.000 uit de nalatenschap ontvangt.

Over welke typen bezittingen kan een legaat gaan?

  • Een som geld, bijvoorbeeld een bedrag van € 10.000;
  • Een specifiek goed uit de nalatenschap, zoals een huis, schilderij, sieraad of klassieke auto;
  • Bezittingen van een bepaalde soort, zoals ‘al mijn onroerende goederen’ of ‘al mijn sieraden’;
  • Rechten, zoals het recht van gebruik en bewoning of het recht van vruchtgebruik: het recht om bezittingen die van iemand anders zijn te gebruiken of de ‘vruchten’ daarvan te genieten.

Voorbeeld van het toewijzen van een legaat

Floris woont in zijn ouderlijk huis. Hij heeft zijn vriendin Charlotte benoemd tot zijn enige erfgenaam. Floris wil graag dat het huis bij zijn broer Lucas terechtkomt. Maar hij wil ook dat Charlotte na zijn overlijden een redelijke erfenis krijgt. Daarom legateert Floris het ouderlijk huis aan Lucas, onder de verplichting de helft van de waarde van de woning ten tijde van zijn sterfdag te vergoeden aan de nalatenschap. Bij het overlijden van Floris blijkt het huis € 1000.000 waard te zijn. Lucas moet als legataris dus € 500.000 aan de nalatenschap betalen. Charlotte erft niet de woning, maar wel de helft van de waarde daarvan.

Wat is een legaat tegen inbreng?

Bij een legaat tegen inbreng heeft de erflater in het testament aan iemand een legaat toegekend met daaraan de verplichting om de waarde van dat legaat of een gedeelte daarvan aan de nalatenschap te vergoeden. Uit het bovengenoemde voorbeeld spreekt ook dat de erflater bij het legaat heeft bepaald dat de legataris een tegenprestatie moet doen, namelijk het vergoeden van het bedrag van € 500.000. Dit gebeurt vaak als de erflater wel wil dat iets specifieks bij de legataris terechtkomt, maar die zijn of haar erfgenamen niet wil benadelen of wil compenseren voor het verlies aan waarde. Deze vergoeding – inbreng – kan gaan over de gehele waarde van het goed dat is gelegateerd of een deel daarvan.

Hoe werkt de overdracht van een legaat?

Als in een testament een legaat is opgenomen, gaat de eigendom van het roerende of onroerende goed niet vanzelf over op de legataris. De erfgenamen moeten dit aan de legataris overdragen. Soms kan dat door een eenvoudige overhandiging aan de legataris. Als het legaat om een onroerende zaak gaat, betekent dit dat de overdracht via de notaris moet gebeuren. De mogelijkheid bestaat dat het legaat ten laste van één specifieke erfgenaam komt. Die dient dan voor de overdracht te zorgen. Als er niets anders is bepaald in het testament, is het legaat direct na het overlijden opeisbaar. Dat geldt niet voor een legaat van een geldsom: dit legaat is pas zes maanden na het overlijden opeisbaar.

Is het nodig om een legaat te aanvaarden of verwerpen?

Hoewel een legaat niet aanvaard hoeft te worden, kan de legataris het wel verwerpen. U krijgt bijvoorbeeld een legaat van een huis of een klassieke sportwagen. Op zich waardeert u dat, maar u verwacht veel onderhoudskosten en die kunt of wilt u niet betalen. Ook is het mogelijk dat u het legaat liever niet wilt ontvangen. Het kunstwerk dat u krijgt, vindt u niet mooi en u zou er wel erfbelasting over moeten betalen. Dan is verwerping van het legaat een mogelijkheid. U kunt die keuze voor elk legaat afzonderlijk maken. Zoals eerder gezegd is de legataris geen erfgenaam, maar schuldeiser van de nalatenschap. Dit betekent dat schulden van de nalatenschap niet op het eigen vermogen van de legataris verhaald kunnen worden.

Moet er over legaten erfbelasting worden betaald?

Bij het ontvangen van legaten hoeft niet in alle gevallen erfbelasting te worden betaald. Als de waarde van het legaat lager is dan het bedrag dat is vrijgesteld van erfbelasting, betaalt de legataris geen erfbelasting. Als de waarde van het legaat hoger is, moet u er wel erfbelasting over betalen. Hoeveel dit is, hangt af van de exacte waarde van het legaat en uw relatie met de overledene. Op de website van de Belastingdienst vindt u meer informatie over erfbelasting.

Een legaat vrij van recht maken

Als de legataris naast het legaat iets anders uit de nalatenschap krijgt waarmee hij over het bedrag dat is vrijgesteld van erfbelasting heen gaat, betaalt hij wel erfbelasting. Als de erflater niet wil dat de legataris erfbelasting moet betalen, kan die in het testament een legaat vrij van recht maken. Dit betekent dat de ontvanger van het legaat geen erfbelasting hoeft te betalen. In plaats daarvan wordt de erfbelasting betaald uit de nalatenschap, dus door de erfgenamen. De berekening van dit bedrag kan ingewikkeld zijn, omdat de ontvanger van het legaat in feite ook het belastingbedrag ‘ontvangt’. Daar wordt dus ook erfbelasting over berekend. Daarom is het verstandig om u goed te laten adviseren over de fiscale gevolgen van een legaat.

Legaten voor kleinkinderen

Eén van de veel voorkomende legaten is het zogenaamde kleinkindlegaat. Vaak bevat dit een belastingvrij geldbedrag tot een bedrag van € 22.918 in 2023. Dit legaat wordt uitgekeerd vóór de andere erfdelen, dus dit bedrag gaat ten koste van de verkrijging van uw kinderen of andere erfgenamen. Door hier goed over na te denken en advies over in te winnen kan de erflater erfbelasting besparen.

Hoe kunt u erfbelasting besparen met een opvullegaat?

Een opvullegaat is een clausule in een testament waarmee veel erfbelasting kan worden bespaard. Het opvullegaat zorgt ervoor dat u kunt afwijken van de wettelijke verdeling. Deze verdeling houdt in dat zowel de langstlevende partner als de kinderen een gelijk deel van de erfenis ontvangen. Hierdoor moet de langstlevende al bij het overlijden van de eerste ouder erfbelasting betalen over het deel van de kinderen. Door het opvullegaat kan de langstlevende partner kiezen voor een andere verdeling. Hij of zij vult met het opvullegaat de eigen erfenis aan ten koste van de erfenis van de kinderen. Hierdoor hoeft er over het deel van de kinderen nog geen erfbelasting te worden betaald. Een opvullegaat is pas zinvol als de erfdelen van de kinderen groter zijn dan de vrijstelling voor de erfbelasting. Deze vrijstelling hangt onder andere af van leeftijd en vermogen.

Hoe kunt u erfbelasting besparen met een afvullegaat?

Een afvullegaat gaat een stapje verder dan het opvullegaat. Het afvullegaat kan aan de orde komen als de vrijstellingen van de langstlevende ouder (€ 723.526 in 2023) en de kinderen (€ 22.918 in 2023) helemaal zijn benut. Daarna moet er respectievelijk 10 procent en 20 procent erfbelasting worden betaald. Het afvullegaat kan ervoor zorgen dat alle tariefschijven optimaal worden gevuld. Dus eerst de 10 procent-schijf bij alle erfgenamen ‘afvullen’ en daarna de 20 procent-schijf toepassen. Dit kan een groter belastingvoordeel opleveren.

Wat is het verschil tussen legaten en giften?

Legaten zijn “schenkingen” die pas vrijkomen na het overlijden van de erflater. Giften, schenkingen of donaties worden gedaan bij leven. Naast het doen van een geste aan iemand om wie u geeft, kunt u met giften en schenkingen later ook erfbelasting besparen. Onze erfrecht advocaten kunnen u gedetailleerde uitleg geven op de vragen: wat is een gift en wat is het verschil met een legaat?

Heeft u vragen over legaten?
Is er bijvoorbeeld een legaat aan u toegewezen en heeft u hulp nodig bij het opeisen van het legaat? Is het legaat afhankelijk van de omvang van de nalatenschap en heeft u hulp nodig bij het berekenen van het legaat? Of wilt u in uw testament een legaat aan een specifiek persoon toewijzen en heeft u hier vragen over? Onze erfrecht advocaten staan voor u klaar!

Neem vrijblijvend contact met ons op.

Joost Diks
Joost Diks Joost Diks

Waarmee kan ik u van dienst zijn?

Stuur mij een bericht of een terugbelverzoek

Bel mij Stuur bericht